Dîvânu Lugâti’t-Türk uluslararası sergisinin açılışı Kazakistan’ın başkenti Astana’da yapıldı

Kazakistan’ın başkenti Astana’da düzenlenen Türk Kültür ve Miras Vakfı’nın 2. Konsey Toplantısı’nda “Dîvânu Lugāti’t-Türk” sergisinin açılışı yapıldı. Açılışa, Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreteri Kubanıçbek Ömüraliyev katıldı.

Türk Kültür ve Miras Vakfının 2. Konsey Toplantısı, 7 Şubat 2025 tarihinde Kazakistan’ın başkanlığında başkent Astana’daki Millî Müze’de üye devletlerin Kültür Bakanlıklarının katılımıyla gerçekleştirildi.

Kazakistan Cumhuriyeti Kültür ve Enformasyon Bakanı Aida Balayeva’nın ev sahipliğinde düzenlenen II. Konsey Toplantısı’na, Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreteri Kubanıçbek Ömüraliyev, Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür Bakanı Adil Kerimli, Kırgız Cumhuriyeti Kültür, Enformasyon, Spor ve Gençlik Politikası Bakan Yardımcısı Gülbara Abdıkalıkova, Türkiye Cumhuriyeti’nin Astana Büyükelçisi Mustafa Kapucu ve Türk devletlerinin resmî kurumlarının temsilcilerinin katıldığı toplantı; “Dîvânu Lugâti’t-Türk” uluslararası sergisinin açılış törenine ev sahipliği yaptı.

ESER TÜRK HALKINI YANSITIYOR
Tören, Türk Kültür ve Miras Vakfı tarafından TİKA ve Türk Dünyası Vakfı iş birliğiyle gerçekleştirildi. Türk Kültür ve Miras Vakfı Başkanı Aktotı Raimkulova, Dîvânu Lugâti’t-Türk eserinin Türk dünyasını birleştirmede önemli bir rol oynadığını vurguladı. Gerçekleştirdiği konuşmada “Büyük bilgin Mahmud Kaşgarlı’nın 11. yüzyılda yarattığı bu muhteşem eser sadece edebi bir anıt değil; Türk halklarının kimliğini, kültürümüzü ve geleneklerimizi yansıtıyor. Nesiller arasındaki bağlantıyı sembolize ediyor.” ifadelerini kullandı.

Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün 950. yıldönümüne adanan sergide; nadir eserler, tarihi el yazmaları ve 11. yüzyılda Türk halklarının kültürel mirasının yönlerini yansıtan eşyaların yanı sıra moda tasarımcısı Ece Karayel’in eserden esinlenerek tasarladığı kıyafetler de yer aldı.

DÎVÂNU LUGÂTİ’T-TÜRK
Türkistan coğrafyasının bilinen ilk sözlüğü ve en önemli eserlerinden biri olan Dîvânu Lugâti’t-Türk, 11. yüzyılda Kâşgarlı Mahmut tarafından Karahanlı Türkçesi ile yazılmıştır. “Türk Sözlüğünün Divanı” anlamına gelen ve Türk dilinin ilk sözlüğü olan bu eser; Türk dili, Türk tarihi, Türk mitolojisi, Türk coğrafyası, Türk kültürü ve Türk töresi hakkında değerli bilgileri sunan bir eserdir. Nitekim Kâşgarlı Mahmut Dîvânu Lugâti’t-Türk adlı eserini, Türk milletinin yüceliğini, Türk dilinin Arapça ile koşu atları gibi yarış edeceğini, Türk dilinin zenginliğini ve Türk dilinin her duygu ve düşünceyi anlatmaya elverişli olduğunu ispat etmek içindir kaleme almıştır. Bu sebeple eser, Türkçeden Arapçaya bir sözlük biçiminde yazılmıştır. Başta Türkologlar olmak üzere birçok araştırmacı tarafından incelenen Dîvânu Lugâti’t-Türk, UNESCO Dünya Belleği Türkiye Ulusal Listesi’ne de kayıtlıdır. Eserin bugün tek nüshası İstanbul’daki Millet Kütüphanesindedir.

KÂŞGARLI MAHMUT KİMDİR?
Dîvânu Lugâti’t-Türk adlı eserin yazarı olan Kâşgarlı Mahmut, Türk dilinin ve Türk milliyetçiliğinin en büyük sözcülerindendir. Doğu Türkistan’ın en önemli merkezlerinden biri olan Kâşgar’da doğan Kâşgarlı Mahmut, iyi öğretim görmüş, İslâmiyet’le ilgili bilimsel çalışmaları yakından izlemiştir. Kâşgarlı Mahmut, Arapça ve Farsçayı da çok iyi öğrenmiştir. Türklerin bulunduğu bölgeleri gezmiş, ana dili olan Türkçenin bütün lehçelerini yerlerinde öğrenmiş, geleneklerini göreneklerini yakından izlemiştir. Bütün Sirderya (Seyhun) kıyılarını dolaştığından Dîvânu Lugâti’t-Türk adlı eserinde söz etmektedir. Daha sonrasında dönemin İslam Coğrafyası’nın en önemli kültür merkezlerinden biri olan Irak’a göç eden Kâşgarlı Mahmut, çalışmalarına burada devam etmiştir.

Kaynak: Türkgün /QHA