CHP’nin Af istediği terörün 7/2 maddesi nedir?

Örgüt Propagandası Suçu Nedir? (TMK 7/2 – TCK 220/8)

Propaganda suçu, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun (TMK) 7/2. ve 5237 sayılı TCK’nın 220/8. maddelerinde iki ayrı şekilde düzenlenmiştir. Kanuni düzenleme ve yargısal kararlar; TMK 7/2. maddesini silahsız veya silahlı “terör örgütü propagandası suçu”, TCK 220/8. maddesini ise “adi suç örgütü propagandası suçu” olarak kabul etmektedir.

Genel olarak propaganda; bir bütün olarak toplumun ya da belirli bir kesimin inanç, tutum ve davranışlarını yönlendirmek amacıyla bilinçli olarak seçilmiş bilgi, olgu ve savları sistemli bir çaba ve çeşitli araçları kullanarak yayma etkinlikleridir. Propaganda; geniş bir kitleyi, belirli hedefler doğrultusunda ikna etme çabasıdır. Bu yolla kitle desteği istenmektedir (YCGK-K.1990/336).

Makalemizde, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu (TMK) kapsamında tanımlanan silahlı veya silahsız örgütlerin propagandası suçu açıklanacaktır. 3713 sayılı TMK kapsamında yapılan açıklamalar, aynı unsurları içeren hareketler yönünden 5237 sayılı (TCK m.220/8) maddesinde düzenlenen “adi suç örgütü propagandası suçu” açısından da geçerlidir.

Terörle Mücadele Kanununa Göre Propaganda Yapma Suçunun Unsurları (TMK 7)
3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’na göre propaganda suçu; söz, yazı veya slogan atma yoluyla işlenebileceği gibi pankart, resim, video vb. görseller kullanılarak da işlenebilir. Suç, insanlarla yüz yüze iletişim yoluyla veya toplantı ve gösteri yapmak suretiyle işlenebileceği gibi televizyon, radyo, gazete, dergi, kitap gibi kitle iletişim araçları veya internet üzerinden de işlenebilir. Özetle, propaganda suçu serbest hareketli bir suçtur.

Propaganda yapma suçunun unsurları, siyasal iktidarların suç politikalarına göre dönem dönem içerik değişikliklerine uğramaktadır. 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu m.7/2’ye göre yasadışı örgüt propagandası suçunun oluşması için şu şartların gerçekleşmesi gerekir:

Cebir, Şiddet ve Tehdit: Örgütün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek veya övecek ya da teşvik edecek şekilde propagandasının yapılması gerekir. Propaganda suçunun oluşması için; örgütle ilgili bir öğreti, düşünce veya inancı başkalarına tanıtma, benimsetme ya da yayma amacıyla yapılmasının yanında örgütün cebir, şiddet ve tehdit içeren yöntemlerini meşru göstermeli veya bu yöntemleri övmeli ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik edecek şekilde yapılması gerekmektedir (Y16CD-K.2017/3637). Örneğin, adliyeye yargılanmak üzere getirilen tutuklunun “yaşasın pkk” şeklindeki sloganı, Yargıtay tarafından örgütün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek veya övecek ya da teşvik edecek nitelikte kabul edilmemiştir.

Yer, Zaman ve Şartlar: Yapılan propaganda yukarıdaki kriterleri taşısa bile, gerçekleştirildiği yer, zaman, koşullar dikkate alındığında eylemin etkisi sınırlı kalıyorsa propaganda suçu meydana gelmez. Örneğin, duruşma salonunda hakkındaki hüküm açıklanır açıklanmaz, “biji serok apo (yaşasın başkan apo)” şeklinde slogan atan bir tutuklunun sözleri propaganda suçu oluşturmaz. Çünkü, duruşma belirli sayıda izleyicinin bulunduğu, söylenen sözlerin etkisinin bu nedenle sınırlı kalacağı bir yerdir. Yargıtay, basın açıklaması sırasında katılımcıların “biji serok apo” şeklinde slogan atmasını da propaganda suçu olarak kabul etmemiştir.

Muhatap Kitlenin Özellikleri: Dinleyici/izleyici/okuyucu kitlesinin özellikleri dikkate alınarak propaganda içeren söz, yazı veya görsel bir içeriğin hitap edilen bu kitleyi harekete geçirme potansiyeli olup olmadığı da değerlendirilmelidir. Yargıtay, sanığın newroz etkinlikleri sırasında bulunduğu araç camından dışarıya sarkarak yasadışı örgüt lehine sloganlar atmasını, etkisi sınırlı ve kitleyi harekete geçirme potansiyeli olmayan bir davranış olarak ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirmiştir. Örneğin, üç kişinin sohbet ederken tartışma esnasında “Fetö terör örgütü değildir, daha bir kaç yıl önce devleti yönetiyordu” şeklindeki ifadeleri örgüt propagandası suçu olarak kabul edilemez.

Açık ve Yakın Tehlike: Failin icra ettiği fiil, ancak açık ve yakın tehlike teşkil ediyorsa propaganda suçu vücut bulabilir. Açık ve yakın tehlike, kamu düzenin fiil nedeniyle bozulmasına yol açacak somut durumların varlığına bağlıdır. Örneğin, üniversitede iki öğrenci grubunun karşılıklı kavgası sırasında bir grubun diğerine yönelik “be serok jiyan nabe (başkansız yaşam olmaz)” şeklindeki sözleri, Yargıtay tarafından olayın özelliği göz önüne alınarak açık ve yakın tehlike mevcut olması nedeniyle propaganda suçunun unsurlarının oluştuğuna hükmedilmiştir.

Şekli Propaganda Suçu: Toplantı veya gösteri yürüyüşünde olsun veya olmasın, örgütün üyesi veya destekçisi olduğunu belli edecek şekilde; örgüte ait resim veya işaretlerin asılması veya taşınması, örgüte ait resim, amblem veya işaretlerin bulunduğu üniformanın giyilmesi, ses cihazları ile yayın yapılması şeklindeki fiiller başkaca kriterlere bakılmadan şekli açıdan örgüt propagandası suçu olarak düzenlenmiştir (TMK 7/2-b). Örneğin, herhangi bir örgütün bayrağında yer alan şekilleri içeren bir üniforma giyerek gösteriye katılan kişi propaganda suçu işlemiş olur. 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun 7/2-b maddesinde düzenlenen “slogan atılması” kriteri açısından yukarıda açıkladığımız genel unsurların gerçekleşip gerçekleşmediği de ayrıca değerlendirilmelidir. Suçun bu halinin cezası, genel propaganda suçunun cezası ile aynıdır.

Basın Yayın Yoluyla Propaganda Suçu (TMK 7/2-ikinci cümle): Örgüt propagandası yapma suçu, gazete, dergi, kitap gibi basılı veya internet yoluyla yapılan yayınlar vasıtasıyla işlendiğinde suçun “basın ve yayın yoluyla” işlenen nitelikli hali vücut bulur (TMK 7/2-ikinci cümle). Suçun bu nitelikli hali işlendiğinde fail hakkında hükmedilen ceza 1/2 oranında arttırılmaktadır. İnternet üzerinden facebook, instagram, whatsapp vb. sosyal medya veya kişisel iletişim araçlarıyla sadece failin arkadaşlarından ibaret sınırlı bir dinleyici, izleyici veya okuyucuya hitaben işlenen propaganda suçu nedeniyle “basın yayın yoluyla propaganda yapma suçu” çerçevesinde arttırım yapılarak ceza verilemez. Ancak, twitter, facebook, instagram gibi kişisel sosyal medya hesaplarının herkese açık hale getirilmesi suretiyle sınırsız bir okuyucu, dinleyici ve izleyici kitlesine ulaşma imkanı doğmuşsa, fail hakkında TMK 7/2-ikinci cümle gereği cezasından 1/2 oranında arttırım yapılmalıdır.

Toplantı ve Gösteride Kimliğin Gizlenmesi Amacıyla Yüzünü Kapatma (TMK 7/3): Örgüt propagandasına dönüştürülen toplantı ve gösteri yürüyüşlerinde, kimliklerini gizlemek amacıyla yüzün tamamen veya kısmen kapatılması ile propaganda suçunun bu nitelikli hali meydana gelir. Suçun bu nitelikli halinin vücut bulabilmesi için; failin yüzünü kapatması kimliğinin gizlenmesi ve tanınmamasını sağlayacak derecede olmalıdır. Failin kimliğinin tespit edilmesi mümkün ise, suçun TMK 7/3’te yer alan nitelikli hali oluşmaz. Örneğin, örgüt propagandasına dönüştüğü iddia edilen bir gösteri sırasında havanın soğuk olması nedeniyle atkı ile yüzünün bir kısmını kapatan kişi, kimliğin gizlenmesi amacıyla propaganda suçunu işlemiş olur.

3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun 7/2 maddesinin son haliyle Yargıtay uygulamasına göre yasadışı örgüt propagandası suçunun unsurları şu şekilde ifade edilmiştir:

3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 7/2. maddesindeki propaganda suçu, 11.04.2013 tarih ve 6459 sayılı Kanunun 8. maddesi ile yapılan değişiklik sonucu; terör örgütünün propagandası suçunun oluşabilmesi için; propagandanın örgütün “cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek veya övecek ya da teşvik edecek şekilde” yapılması zorunlu kılınarak, sınırlamanın Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi‘ne uygun hale getirilmesi amaçlanmıştır.

Ancak, aynı kanunun 7. maddesinin 2. fıkranın b bendinde ise; toplantı ve gösteri yürüyüşünde gerçekleşmese dahi, terör örgütünün üyesi veya destekçisi olduğunu belli edecek şekilde;

1- Örgüte ait resim veya işaretlerin asılması ya da taşınması,
2- Slogan atılması,
3- Ses cihazları ile yayın yapılması,
4- Terör örgütüne ait amblem, resim veya işaretlerin üzerinde bulunduğu üniformanın giyilmesi,

şeklindeki fiil ve davranışlar propaganda suçundan cezalandırılacaktır. Bu düzenleme ile kanun koyucu herhangi bir unsurun varlığına bağlı olmaksızın bu suçun oluşacağı kabul edilmek suretiyle ifade özgürlüğü parametrelerini dışlayan tipe uygun eylem tanımlaması yapmıştır. Toplantı veya gösteri yürüyüşünde olsun veya olmasın; yazı veya sözler (atılan slogan, taşınan pankart veya giyilen üniforma) ile verilen mesajın şiddete çağrı, tahrik ve teşvik edici ya da silahlı direnişe ve isyana davet şeklinde veya insanda saldırgan duygular oluşturacak biçimde anlamsız bir nefret yaratarak şiddetin doğmasına uygun bir ortamı kışkırtacak nefret söylemi olup olmadığı değerlendirilmeli, doğrudan veya dolaylı şiddete çağrı var ise sanığın kimliği, konumu, konuşulan yer ve zamanı gibi açık ve yakın tehlike testi bakımından analize tabi tutulmalıdır.(Y16CD-K.2017/3434)