BİLİM DÜNYASI: ORTAÇAĞ’DA GAMA IŞINI PATLAMASI GERÇEKLEŞTİ

Bilim adamları, Dünya’nın Ortaçağ’da evrende şimdiye kadar bilinen en güçlü gama ışını patlamasına maruz kaldığını ortaya çıkardı.

Monthly Notices of the Royal Astronomical Society dergisinde yayımlanan araştırmaya göre yeryüzü, 8. yüzyılda Samanyolu Galaksisi’nde iki kara delik ya da nötron yıldızının çarpışması sonucu büyük bir radyasyon patlamasına maruz kalmış.

Bilim adamları, 2012’de Japonya’daki yüzlerce yıllık bazı sedir ağaçlarında normalin çok üstünde karbonun radyoaktif türü olan karbon-14’e rastlamıştı. Antarktika’da yapılan araştırmalarda ise buzda yüksek miktarda berilyum-10 bulunmuştu.

Dünya’nın Ortaçağ döneminde bir tür radyasyon patlamasına maruz kaldığını düşünen bilim adamları, patlamaya neyin neden olduğunu bulmak için büyük çaba harcadı.

Jena Üniversitesi Astrofizik Enstitüsü’nden Prof. Ralph Neuhauser, bu tür izotopların, ancak üst atmosferde yoğun radyasyonunun atomlara çarpması sonucu ortaya çıkacağını belirtti.

Prof. Neuhauser, “karbon-14 ve berilyum-10’un üretim oranı ile tutarlı olup olmadığını bulmak için kısa gama ışını patlamalarının tayfına baktık ve tamamen tutarlı olduğunu gördük” dedi.

Kara delikler, nötron yıldızları ve beyaz cücelerin çarpışmasının bu tür devasa enerji emisyonlarına yol açacağını, sadece birkaç saniye süren galaktik çarpışmaların uzaya geniş bir radyasyon dalgası göndereceğini belirten Prof. Neuhauser, “Gama ışını patlamaları, çok büyük bir enerjinin ortaya çıkmasına neden olur. Yaptığımız karşılaştırmalara göre 3 bin-12 bin ışık yılı uzakta meydana gelen patlama sonucu Dünya’nın büyük bir radyasyon patlamasına maruz kaldığına inanıyoruz” dedi.

Prof. Neuhauser, radyasyonun çok büyük bir kısmı atmosfer tarafından emildiği için patlamanın yeryüzünde gözle görülür bir etkiye yol açmadığını, sadece izotoplarda bazı değişimler meydana geldiğini söyledi.

Gama ışını patlamaları, son derece nadir görülüyor. Evrende her 10 bin yılda bir görülen gama ışını patlamalarına Güneş Sistemi’nin de yer aldığı Samanyolu Galaksisi’nde ise her 1 milyon yılda bir rastlanıyor.

Prof. Neuhauser, “8. yüzyılda meydana gelen patlama, günümüzde meydana gelseydi uydularımız yok olacaktı. Biraz daha yakınımızda meydana gelecek bir gama ışını patlaması ise ozon tabakasını yok ederek yeryüzünde yaşamı ortadan kaldırabilir. Ancak bunların hiçbirinin olmasını beklemiyoruz” dedi.

AA