Azerbaycan Cumhuriyeti’nin kurucusu Mehmet Emin Resulzade’nin vefatının 66. yılında anılıyor

Azerbaycan Cumhuriyeti’nin kurucusu Mehmet Emin Resulzade’nin vefatının 66. yılında anılıyor

28 Mayıs 1918’de bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan Cumhuriyeti’nin kurucusu Mehmet Emin Resulzade’nin anısı, hem doğduğu Azerbaycan’da hem de hayatının bir kısmını geçirdiği Türkiye’de yaşatılıyor.

Azerbaycanlılar için bağımsızlığın sembolü olan slogan haline gelen “Bir kere yükselen bayrak, bir daha inmez” sözlerinin sahibi Resulzade, modern Azerbaycan milli kimliğinin oluşmasında oynadığı büyük rol, bağımsızlık ve toplumun aydınlanması için hayatı boyunca yaptığı çalışmalarla ülkesinin tarihinde derin izler bıraktı.

Resulzade, 31 Ocak 1884’te Bakü’nün Novhanı köyünde doğdu.

Genç yaşından itibaren siyasetle ilgilendi, Çarlık rejimi aleyhtarı bazı siyasi parti ve örgütlerde çalışmalar yürüttü, çeşitli gazete ve dergilerde yazdı.

Çar rejiminin baskıları karşısında 1909’da İran’a giderek burada gazetecilik yaptı ve siyasetle uğraştı. Meşrutiyet rejimi feshedilince İran’da da baskılarla karşılaştı ve 1911’de Türkiye’ye gitmek zorunda kaldı.

Resulzade, daha sonra Bakü’ye dönerek Müsavat Partisine üye oldu ve 1917’de bu partinin Genel Başkanlığına getirildi.

Milli Konsey, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin kurulmasını ilan etti

Resulzade, 1918’de Azerbaycanlı aydınların oluşturduğu Milli Konseyin Başkanı seçildi ve 28 Mayıs 1918’de Milli Konsey, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin kuruluşunu resmen ilan etti.

4 Haziran 1918’de Azerbaycan ve Osmanlı Devleti arasında imzalanan dostluk ve iş birliği anlaşmasına Azerbaycan adına imza attı.

Resulzade başkanlığındaki bir heyet, 18 Haziran 1918’de yeni kurulan Kafkasya devletlerinin tanıtılması için düzenlenen konferansa katılmak üzere İstanbul’a geldi. 15 Eylül 1918’de, “Kafkas İslam Ordusu” ismi verilen Osmanlı ordusu, Bakü’yü Ermeni ve Bolşevik çetelerden kurtardı ve bu haberi, Resulzade’ye dönemin Harbiye Nazırı Enver Paşa verdi.

Bakü’ye dönen Resulzade, hükümette yer almadı fakat Müsavat Partisi Genel Başkanı olarak parlamentoda aktif çalışmalar yürüttü, hükümetin faaliyetini yönlendirdi.

1947’de Türkiye’ye yerleşti ve Türk vatandaşı oldu

Bolşeviklerin Azerbaycan’ı işgalinin ardından tutuklanan Resulzade, Moskova’ya götürüldü. Stalin’in ısrarlarına rağmen Sovyetlerle iş birliği yapmayı kabul etmeyerek Sovyetler Birliği’ni terk etti.

Fransa, Finlandiya, Polonya ve Almanya’da yaşadı, Sovyet karşıtı yayımlar yaptı, Azerbaycan’ın işgal altında olduğunu dünyaya duyurmaya çalıştı.

Resulzade, 1947’de Türkiye’ye yerleşti, Bakanlar Kurulu kararıyla Türk vatandaşı oldu.

1949’da Ankara’da Azerbaycan Kültür Derneğini kurdu, kitaplar yazarak, konferanslar düzenleyerek ülkesinin durumunu anlatmayı sürdürdü.

Resulzade, 6 Mart 1955’de Ankara’da vefat etti ve cenazesi Cebeci Asri Mezarlığı’na defnedildi.

Kurucusu olduğu ve merkezi Ankara’da bulunan Azerbaycan Kültür Derneği, Türkiye’de faaliyet gösteriyor. Türkiye’de birçok il ve ilçede sokak ve caddelere ismi verildi.

Anısı, isminin verildiği Ankara Çankaya’daki Mehmet Emin Resulzade Anadolu Lisesinde de yaşatılıyor.
AA